حسابداری پیمانکاری یکی از گرایشات حسابداریبه شمار می رود که این روزها به صورت مداوم در پروژههای پیمانکاری از آن استفاده میشود. حسابداری پیمانکاری جزییات ریز و حائز اهمیتی دارد که جهت آشنایی با آن باید دانش حسابداری خود را تا حدودی تقویت کنید.
در ادامه مطلب ما سعی خواهیم کرد که تمام آنچه که شما برای حسابداری پیمانکاری به آن نیاز دارید را به طور خلاصه بیان کنیم.
حسابداری پیمانکاری چطور انجام میشود؟
شرکتهای پیمانکاری اغلب در زمینههای مختلفی مانند سدسازی، راهسازی، ساختمانسازی و به طور کلی تمام فعایتهای پروژهای فعالیت میکنند. شاید سوالی که در این زمینه پیش میآید؛ آن باشد که پیمانکاران و شرکتهای پیمانکاری چرا به حسابداری نیاز دارند؟
در پاسخ به این سوال باید بگوییم که این شرکتها نیاز دارند که اسناد شرکتها را در مناقصهها تهیه کنند. همچنین باید قادر باشند که پیمانهای مختلف را از نظر درآمد شناسایی کرده و هزینه آنها را بررسی کنند.
حسابداری به روش پیمانکاری مبانی حقوقی قراردادهای مختص پیمانکاری را بررسی و از لحاظ حسابداری به آنها توجه میکند. همچنین به قوانین مالیاتی، ارزی و غیره توجه نشان میدهد. نکتهای حائز اهمیت در حسابداری پیمانکاری برای پیمانکاران، دستیابی به تمام موارد فوق پیش از شروع فعالیت پیمانکاری است که اهمیت بهسزایی برای پیمانکاران دارد.
بسیاری از حسابدار ها برای کار کردن در شرکت پیمانکاری با ترس زیادی روبرو هستند و همیشه ترس از انجام کاری که برای ما ناشناخته است و درباره آن آگاهی لازم را نداریم امری طبیعی می باشد برای مقابل با ترس انجام امور مالی یک شرکت پیمانکاری باید با تمام نکات و تعاریف مربوط به آن آشنا شد.
پیمانکاری
اجرای عملیات پیمان از طریق عقد قرارداد به پیمانکار واگذار می شود و مدت اجرای طرح معمولا به بیش از یک دوره مالی می باشد.
عملیات اجرایی پیمان مستلزم خدمات مشاوره(مطالعه،طراحی و نظارت) است که معمولا کارفرما یا خود به تنهایی آن را انجام میدهد و یا به مهندسان مشاور واگذار می کند.
فعالیت های پیمانکاری برخلاف سایر فعالیت های تولیدی که معمولا در فضای کارخانه انجام می شود در محل اجرای طرح که کارفرما در اختیار پیمانکار قرار می دهد، صورت می گیرد.
قرارداد پیمانکاری پس از انجام تشریفات مناقصه و یا از طریق ترک مناقصه به پیمانکار واگذار می شود. مبلغ قرارداد بتدریج در طول دوره اجرای طرح از طریق تنظیم صورت وضعیت به پیمانکار پرداخت می شود.
اگرچه پرداخت مخارج اجرای طرح به عهده پیمانکار است اما کلیه هزینه ها که بهای آن پرداخت شده است در طول اجرای طرح به کارفرما تعلق دارد.
کارفرما برای جبران خسارت های احتمالی و اطمینان از حسن انجام کار پیمانکار، ضمانتنامه های متعددی نیز از پیمانکار می گیرد.
مخارج پیمان و مبلغ صورت وضعیت های تایید شده، در طول اجرای طرح انباشته می شود و این امر مدیریت، حسابداری و حسابرسی قراردادهای پیمانکاری را دشوار می سازد.
موضوع عملیات پیمان در دو مرحله موقت و قطعی به کارفرما تحویل می شود.
تعاریف:
کارفرما : شخصی حقیقی یا حقوقی است که اجرای عملیات معینی را به پیمانکار واگذار می کند. جانشینان یا نمایندگان قانونی کارفرما در حکم کارفرما محسوب می شوند.
پیمانکار : شخصی حقیقی یا حقوقی است که مسئولیت اجرای کامل عملیات موضوع پیمان را تا تکمیل نهایی آن به عهده می گیرد.
قرارداد : قرارداد، رابطه ای حقوقی بین پیمانکار و کارفرما است که منشاء تعهد و التزام برای طرفین می باشد. بیایید باهم نکات مربوط به قرارداد های پیمانکاری را بررسی کنیم.
انواع قراردادهای پیمانکاری
قرارداد پیمانکاری را در صورتی که مخالف قانون نباشد،می توان به انواع مختلف بین کارفرما و پیمانکار منعقد گردد ، قراردادهای متداول پیمانکاری به شرح زیر است:
- قرارداد بر اساس واحد بها
- قرارداد مقطوع
- قرارداد امانی
- قرارداد براساس مواد و دستمزد
- قرارداد مدیریت اجرا
قرارداد بر اساس واحد بها
در قرارداد بر اساس واحد بها،پیمانکار تعهد می کند عملیات موضوع پیمان را براساس مبلغ معینی که برای واحد هر کار پیشنهاد کرده است انجام دهد.در این نوع قرارداد برای محاسبه ضریب پیمان، مبلغی را که پیمانکار بر اساس قیمتهای واحد مورد نظر برای مجموع کار محاسبه و پیشنهاد کرده است با برآورد مصوب مقایسه می کنند و اختلاف آن را به عنوان اضافه یا تخفیف در نظر میگیرند.با اعمال این درصد تخفیف یا اضافه بر روی برآورد مصوب،هزینه کار قیمتهای واحد قرارداد بدست می آید.
قرارداد مقطوع
در مواردی ممکن است کار مورد نظر یا قسمتی از آن به صورت مبلغ قطعی به پیمانکار واگذار شود. در قرارداد مقطوع،پیمانکار توافق می کند عملیات موضوع پیمان را در برابر مبلغی به عنوان بهای کل کار انجام دهد.
قرارداد مدیریت اجرا
در این نوع قرارداد،پیمانکار در برابر دریافت حق الزحمه معمولا مقطوع،مدیریت اجرای طرح را به عهده می گیرد.در قرارداد مدیریت اجرا تامین مصالح، ماشین آلات و تجهیزات و نیروی انسانی مستقیم و سایر نیازهای انجام کار،به استثنای هزینه مدیریت کار به عهده کارفرما می باشد.
قرارداد امانی
در این نوع قرارداد، مخارج مجاز یا تعیین شده در قرارداد به پیمانکار پرداخت می شود و در ازای خدماتی که انجام داده است درصد معینی از مخارج یا حق الزحمه ای ثابت دریافت می کند.قرارداد امانی با روش انجام کار بطور امانی تفاوت دارد.در روش امانی، کارفرما برای اجرای طرح،قراردادی با پیمانکار منعقد نمی کند بلکه طرح را با استفاده از عوامل و کارکنان خود اجرا و هزینه های مربوطه را راسا پرداخت می کند.
قرارداد براساس مواد و دستمزد
این نوع قرارداد مشابه قرارداد امانی است و طبق آن پیمانکار توافق می کند عملیات موضوع پیمان را در ازای دریافت دستمزد مستقیم با نرخ ساعتی معین وقیمت مواد و مصالح و سایر مخارجی که کرده است انجام دهد. پیمانکار نرخ ساعتی دستمزد را براساس بازیافت دستمزد هزینه های غیر مستقیم و سود مورد انتظار تعیین می کند.
مبانی حقوقی قراردادها
شناسایی قوانین وضع شده برای پروژههای پیمانکاری، تعریف این قرارداد ها و جایگاه آنها، بخشی حائز اهمیت از یادگیری حسابداری به روش پیمانکاری است. در این بخش باید انواع تکالیف، بخشودگیها، اختیارات و آییننامههای مهم را یاد بگیرید که در صورت لزوم از آن استفاده کنید.
پیمانکارهای خارجی
اگر شرکت پیمانکاری که با آن کار میکنید؛ پروژههای بینالمللی قبول میکند یا به نحوی مبادلات ارزی دارد؛ پیمانکاری ارزی به کار شما میآید. در این مطالعات صورتهای مالی عملیات خارجی را فرا میگیرید.
مدیریت هزینهها
PMBOK یا استاندارد مدیریت پروژه در حوزه مدیریت مهمترین موضوعی است که در این زمینه باید آن را یاد بگیرید. در این بخش، مدیریت ریسک را در پروژههای پیمانکاری یاد خواهید گرفت و با انواع مدلهای کاهش هزینه آشنا خواهید شد.
قوانین کار و تامین اجتماعی در حسابداری پیمانکاری
اینکه چه گرایشی از حسابداری را دنبال میکنید؛ هیچ اهمیتی ندارد. در هر صورت باید با قوانین کار و تامین اجتماعی آشنا باشید. در هر صورت جهت انجام کارها به افرادی نیاز دارید که آن ها را اجرا کنند. این افراد تحت نظر سازمان تامین اجتماعی و قانون کار هستند. بنابراین جهت اینکه در این زمینه به مشکل بر نخورید؛ پیشنهاد میدهیم که دروس قوانین کار و تامین اجتماعی را جدی گرفته و تا جای لازم آن ها را یاد بگیرید.
ارکان اصلی حسابداری پیمانکاری
مانند هر علم دیگر حسابداری پیمانکاری نیز ارکانی دارد که شامل کارفرما، پیمانکار و قرارداد است.
- کارفرما شخصی حقیقی یا حقوقی به شمار میرود که در یک طرف پروژه قرار میگیرد و عملیات مورد نظر خود را به پیمانکار ارجاع میدهد.
- پیمانکار فردی حقیقی یا حقوقی است که کارفرما کار و عملیات اجرایی پیمان را بر عهده وی میگذارد. پیمانکار موظف است که جهت انجام فعالیتهای پیمانکاری، از اشخاص حقیقی و حقوقی دیگر استفاده کند.
- قرارداد رابطه حقوقی بین پیمانکار و کارفرما است که این دو طرف را به فعالیت متعهد میکند. به طور معمول، موضوع قرارداد پیمانکاری ساخت دارایی یا داراییها است.
اسایی، درصد پیشرفت را اندازهگیری و روش سود صفر را شناسایی خواهید کرد.