اگر یک نگاهی به صورت های مالی شرکت ها بیندازید، متوجه سرفصل بهای تمام شده می شوید. این سرفصل یکی از مهمترین سرفصل های صورت های مالی می باشد که با دانستن آن می توان سود عملیاتی یک شرکت را بدست آورد. بهای تمام شده به شما نشان می دهد که شما برای تولید یک محصول یا ارائه خدمات یا پروژه پیمانکاری تان چه مقدار دستمزد هزینه ، چه مقدار مواد و هزینه های مختلف مصرف شده است.
هزینه های مستقیم مربوط به تولید کالاهای فروخته شده مانند هزینه مواد مصرفی هزینه نیروی کار و سایر هزینه های غیر مستقیم می باشد. بهای تمام شده کالای فروش رفته فقط مربوط به هزینه های تولید یک محصول می باشد نه سایر هزینه های شرکت. برای نمونه هزینه های مربوط به بازاریابی و توزیع و فروش به بهای تمام شده مربوط نمی باشد و نباید در بهای تمام شده کالا آورده شود.
بهای تمام شده در صورت سود و زیان
بهای تمام شده در صورت سود و زیان همان هزینه دوره مالی می نامند. بر اساس اصل تطابق درآمد و هزینه های مربوط به درآمد باید در همان دوره شناسایی شود. هزینه های انجام شده برای تولید محصول به قیمت تمام شده محصولات فروش رفته انتقال می یابد. اختلاف قیمت تمام شده کالای فروش رفته با مبلغ فروش کالا سود و زیان بدست می آید.
موجودی کالای اول دوره
موجودی کالای اول دوره همان کالایی می باشد که از دوره قبل باقی مانده است. این موجودی کالا می تواند کالای ساخته شده ، کالای نیمه ساخته و یا مواد اولیه می باشد.
موجودی کالای نیمه ساخته
موجودی کالایی که در خط تولید می باشد که به محصول نهایی تبدیل نشده باشد را کالای نیمه ساخته می گویند.
موجودی کالای ساخته شده
موجودی کالای ساخته شده به کالایی گفته می شود که به محصول نهایی تبدیل شده باشد گفته می شود.
محاسبه بهای تمام شده
محاسبه بهای تمام شده در سیستم دائمی و ادواری متفاوت است.بهای تمام شده در سیستم ادواری به این صورت می باشد که در سیستم ادواری در پایان دوره مالی موجودی انبار کالا بررسی می شود و در طی دوره ما تمامی کالاها و مواد تهیه شده را خرید ثبت می کنیم و در زمان فروش بهای کالاهای ساخته شده را با هزینه های وارد شده به آن بدست می آوریم و در نهایت در زمان فروش ، کالا را در سرفصل فروش ثبت می کنیم. در سیستم دائمی در زمان خرید مواد اولیه موجودی کالا ثبت می شود و در زمان انتقال به خط تولید از انبار مواد اولیه کسر شده و در نهایت در زمان فروش از موجودی کالای ساخته شده انبار کسر می شود. به این معنا می باشد که موجودی کالا را دائما ثبت می کنیم و شمارش موجودی کالای انبار به صورت مکرر انجام می شود. و از مجموع هزینه های تولید و مواد ، بهای تمام شده بدست می آید.
فرمول محاسبه سود ناویژه در روش ادواری
فروش-بهای تمام شده کالای فروش رفته=سود ناویژه
فرمول محاسبه سود ناویژه در روش دائمی
فروش-بهای تمام شده کالای فروش رفته=سود ناویژه
محاسبه کالای فروش رفته
موجودی کالای اول دوره + خرید طی دوره-موجودی کالای پایان دوره = بهای تمام شده کالای فروش رفته
به صورت کلی باید در نظر داشت که در شرکت های تولیدی روند خرید مواد اولیه و مصرف آن به شرح زیر می باشد:
در ابتدا در زمان خرید کالا مواد اولیه را به عنوان موجودی کالا ثبت می شود. در زمان انتقال موجودی کالا به خط تولید ثبت انتقال موجودی کالای مواد اولیه به کالای در جریان تکمیل انجام می شود. و بعد از محاسبه ی هزینه های مختلف بهای تمام شده کالای ساخته شده بدست می آید و موجودی کالای نیمه ساخته از کالای ساخته شده باید کسر شود تا کالای آماده فروش بدست بیاید.
جدول محاسبه کالای فروش رفته در شرکت های تولیدی
شرح | ریال | |
هزینه مواد مستقیم | ||
هزینه حقوق و دستمزد مستقیم | ||
هزینه سربار | ||
جمع هزینه های تولید | ||
اضافه می شود موجودی کالای در جریان ساخت اول دوره | ||
بهای تمام شده کالای ساخته شده در طی دوره | ||
کسر می شود کالای در جریان ساخت پایان دوره | ||
بهای تمام شده کالای ساخته شده طی دوره | ||
اضافه می شود موجودی کالای ساخته شده اول دوره | ||
کالای آماده فروش | ||
کسر می شود کالای در جریان ساخت پایان دوره | ||
بهای تمام شده کالای فروش رفته | ||
بهای تمام شده کالای دیجیتال
در زمانی که کالای شما به صورت دیجیتال باشد نحوه محاسبه بهای تمام شده مقداری متفاوت می شود. در زمان محاسبه کالای فیزیکی برای بدست آوردن بهای تمام شده ، هزینه های بدست آمده را بین کالا های تولید شده تخصیص می دهیم اما در اینجا میزان فروش کالا نامحدود بوده و نمی توان هزینه ها را بین کالاها تخصیص داد اما برای بدست آوردن بهای تمام شده یک کالای دیجیتال که در بستری آنلاین به فروش می رسد باید بهای منصفانه کالا را بر اساس هزینه ها بدست آورد. در این مرحله شما باید هزینه ها را طبقه بندی کنید. برای مثال باید قبل از تولید محصول دیجیتال هزینه های بررسی و تحقیق و توسعه بپردازید و هزینه های در حین تولید را نیز به صورت مجزا محاسبه کنید که می توان به هزینه دستمزد اشاره کرد و در نهایت هزینه های تبلیغات و بازاریابی که بعد از تولید محصول بوجود می آید را به عنوان هزینه پس از تولید در نظر گرفت. اما در نهایت تمامی هزینه های انجام شده از قبل از تولید محصول تا پایان آماده سازی آن را به عنوان هزینه تولید کالای دیجیتال در نظر بگیرید و هزینه های بعد از تولید را در هزینه های دوره بیاورید. لازم به ذکر است که برخی افراد در مرحله هزینه یابی تمامی هزینه های غیر مستقیم را با هزینه مستقیم جمع می کنند تا بهای کالا را به صورت منصفانه بدست بیاورند و هر محصول را بر اساس آن قیمت گذاری کنند. در پایان باید این موضوع را بیان کرد که عواملی مانند تورم، رقابت در بازار و نیاز مصرف کننده می تواند در قیمت گذاری نهایی کالا موثر باشد.
