در حسابداری بهای تمام شده موجودی کالا یکی از مهمترین قسمت های بهای تمام شده و بدست آوردن ارزش کالا یکی از مهم ترین وظایف یک حسابدار است. حسابدار باید بداند موجودی کالا چگونه ثبت، نگهداری و قیمت گذاری می شود.
تعریف موجودی کالا
درباره موجودی کالا مطالب بسیار مهمی در استاندارد حسابداری شماره 8 گفته شده است. موجودی کالا در فرآیند ساخت محصول مصرف می شود. موجودی می تواند مواد اولیه، موجودی کالای در جریان ساخت، موجودی کالای ساخته شده، لوازم و قطعات یدکی و ضایعات باشد.
تعریف بهای تمام شده
بهای تمام شده، به تمام هزینه های انجام شده برای تولید یک محصول گفته می شود.برای مثال می توان به مبلغ پرداخت شده بابت مواد اولیه، هزینه حمل، هزینه گمرکی، بیمه، حقوق و دستمزد و سایر هزینه هایی که بابت تولید محصول پرداخت شده است.
گردش موجودی کالا
به ورود و خروج کالا ها در یک واحد اقتصادی را گردش کالا می گویند.
انواع روش نگهداری کالا
روش نگهداری و ثبت موجودی های کالا به دو روش دائمی و ادواری می باشد. روش قیمت گذاری موجودی کالا FIFO ،LIFO ،FEFO، میانگین و شناسایی ویژه می باشد.
روش دائمی
در این روش هرگونه تغییر در موجودی کالا ثبت و نگهداری می شود. برای مثال خرید، فروش، مصرف موجودی کالا، برگشت از خرید و فروش و… . در واقع از زمان خرید مواد اولیه تا مرحله مصرف و فروش آن ما در ثبت های حسابداری موجودی کالا را گردش می دهیم.
سرفصل حسابداری | بدهکار | بستانکار | شرح |
موجودی کالا | ..…….. | خرید | |
حسابهای پرداختنی | ……….. | ||
حسابهای پرداختنی | ..…….. | برگشت از خرید | |
موجودی کالا | ……….. | ||
کالای در جریان ساخت | ..…….. | مصرف مواد در خط تولید | |
موجودی کالا | ……….. | ||
بهای تمام شده | ..…….. | محاسبه بهای تمام شده | |
کالای درجریان ساخت | ……….. | ||
حساب های دریافتنی | ..…….. | فروش | |
فروش | ……….. |
روش ادواری
در این روش تغییر در موجودی کالا ثبت و نگهداری نمی شود. و برای بدست آوردن مقدار موجودی کالا باید شمارش کالا و انبار گردانی انجام داد.تمامی رویداد های مربوط به موجودی کالا در سرفصل خرید و فروش ثبت می شوند نه موجودی کالا.
سرفصل حسابداری | بدهکار | بستانکار | شرح |
خرید | ..…….. | خرید | |
حسابهای پرداختنی | ……….. | ||
حسابهای پرداختنی | ..…….. | برگشت از خرید | |
برگشت از خرید | ……….. | ||
ثبتی ندارد | ..…….. | مصرف مواد در خط تولید | |
……….. | |||
حساب های دریافتنی | ..…….. | فروش | |
فروش | ……….. | ||
برگشت از فروش | ..…….. | برگشت از فروش | |
حساب های دریافتنی | ……….. |
روش قیمت گذاری موجودی کالا
روش محاسبه و قیمت گذاری بهای تمام شده موجودی کالا به صورت زیر می باشد.
اولین صادره از اولین وارده fifo
اولین صادره از آخرین وارده lifo
میانگین
شناسایی ویژه
اولین صادره از اولین وارده
در این روش کالاهایی در ابتدا مصرف می شوند که در ابتدا خریداری شده اند.
اولین صادره از آخرین وارده
در این روش کالایی که برای تولید یا فروش مصرف می شوند و باید از انبار خارج شوند و به خط تولید صادر شوند یا به دست مشتری برسند همان کالاهایی می باشند که به تازگی تهیه شده اند. این نوع محاسبه قیمت بهای تمام شده به علت تورم در ایران ممنوع می باشد.
روش میانگین
بهای متوسط موجودی کالاهای خریداری شده می باشد.باید بهای تمامی کالاهای مشابه جمع و بر تعداد کالا ها شوند تا میانگین قیمت تمام شده بدست بیاید.
روش شناسایی ویژه
برای بدست آوردن بهای تمام شده کالا ها در این روش باید گردش موجودی هر کالا را از زمان خرید تا زمان فروش پیگیری کرد. برای هر کالا نحوه جداگانه ای برای محاسبات وجود دارد. این روش ارزیابی دقیق موجودی ها را باید بدست آورد. در زمانی قابل استفاده می باشد که تعداد و ارقام موجودی کالاها محدود و یا کالاهای مورد نظر گران قیمت باشد.
نکته بسیار مهم در بدست آوردن بهای تمام شده داشتن ثبات رویه در تعیین نوع محاسبه بهای تمام شده می باشد. ثبات رویه به این معنا می باشد که اگر یک فردی برای محاسبات خود از روش میانگین استفاده می کند باید تا آخر از همین روش استفاده کند و در یادداشت های توضیحی روش محاسبه را افشا کند. اما اگر به دلایلی نیاز به تغییر روش داشته باشند حتما باید به استفاده کنندگان مربوطه اعلام کنند و دلایلی قانع کننده برای تغییر روششان ارائه دهند.
